اشعار زیبای ماه مبارک رمضان

اشعار زیبای ماه مبارک رمضان

اشعار ماه رمضان

ماه برکت زِ آسمان می آید

صوت خوش قرآن و اذان می آید

تبریک به مؤمنینِ عاشق پیشه

تبریک،بهار رمضان می آید

هر زمان افطار خود با آب که وا می کنم
دیده هایم را فقط از اشک دریا می کنم

علت بیچاره گی ام را خودم فهمیده ام
کم سحرها با خدای خویش نجوا می کنم

 

آن قدر بیچاره هستم می نشینم روز و شب
در گناه افتادن خود را تماشا می کنم

 

جای این که مایۀ آرامش آقا شوم
با معاصی خون به قلب زار آقا می کنم

 

هی گناه و توبه و هی پشت هم شرمندگی
با خودم دارم چرا این قدر بد تا می کنم؟!

 

این چنین باشد برایم مرگ خیلی بهتر است
من که می دانم خودم را خوار و رسوا می کنم

 

با تمام رو سیاهی تا که می گویم حسین
در دل تو باز هم من خویش را جا می کنم

 

آب می بینم نمی نوشم، لبم می سوزد و
بیشتر یاد لب عطشان سقا می کنم

 

یاد آن لحظه که هی می گفت مشکم واجب است!
مشک را من می رسانم، کار خود را می کنم

 

تیرها را با دل و جانم به چشمم می خرم
تا که خود را لایق دیدار زهرا می کنم

 

با لب تشنه به روی هستی خود پا گذاشت
عاقبت سر را به روی دامن زهرا گذاشت

 

 

مهمونی رفتنِ گدا پیش خدا لیاقته
یه بار دیگه پیش خدا بشی گدا سعادته

 

هر کی بودی، هرکی شدی اگه دوباره اومدی
خدا رو شاهد می گیرم شک نکنی عنایته

 

هر کاری کردی زیر ذره بینِ حق بودی ولی
اگه که رسوا نشدی تا به حالا کرامته

 

خدا تو رو ببخشه و بازم بری گناه کنی
قسم به ذات کبریا این عملت خیانته

 

باید که عمری بسوزی شاید که بخشیده بشی
چاره ی درد بخششت پیش خدا سماجته

 

ماه رمضون که می رسه، شبای جمعه که میاد
جا نمونی از کاروان درِ خونش قیامته

 

اگه که گریه های تو جواب نداد بگو حسین
ذکر حسین تو این شبا وسیله ی شفاعته

 

بدون ذکر او دلی عاشق و شیدا نمی شه
موندن پای پرچمش، عاقبتش شهادته

 

آنکه از فرط گنه ناله کند زار کجاست؟

آنکه زاغیار برد شکوه بر یار کجاست

باز ماه رمضان آمد و بر بام فلک

می زند بانگ منادی که گنه کار کجاست

سفره رنگین و خدا چشم به راه من و توست

تاکه معلوم شود طالب دیدار کجاست

بار عام است خدا را به ضیافت بشتاب

تا نگوئی که در رحمت دادار کجاست

مرغ شب نیمه شب دیده به ره می گوید

سوز دل ساز بود دیده بیدار کجاست

ماه رحمت بود ای ابر خطاپوش ببار

تا نگویند که آن وعده ایثار کجاست

حق به کان کرمش طرفه متاعی دارد

در و دیوار زند داد خریدار کجاست

آن خدائی که رحیم است و کریم است و غفور

گوید ای سوته دلان عاشق دلدار کجاست

من ژولیده به آوای جلی می گویم

آنکه با توبه ستاند سپر نار کجاست

ژولیده نیشابوری

مصرف زکات فطره چگونه است؟

مصرف زکات فطره

مسأله ۲۰۲۳ ـ زکات فطره را ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید فقط به فقرا داد ـ و منظور فقرای شیعه است ـ که دارای شرایط گذشته در مستحقین زکات مال هستند، و چنانچه در شهر از فقرای شیعه کسی نباشد می‌تواند آن را به فقرای دیگر مسلمانان داد، ولی در هر صورت نباید به ناصبی داده شود.

مسأله ۲۰۲۴ ـ اگر طفل شیعه‌ای فقیر باشد، انسان می‌تواند فطره را به مصرف او برساند، یا به واسطه دادن به ولی او، ملک طفل نماید.

مسأله ۲۰۲۵ ـ فقیری که فطره به او می‌دهند، لازم نیست عادل باشد، ولی احتیاط واجب آن است که به شراب‌خوار، و بی‌نماز، و کسی که آشکارا معصیت می‌کند، فطره ندهند.

مسأله ۲۰۲۶ ـ به کسی که فطره را در معصیت مصرف میکند، نباید فطره بدهند.

مسأله ۲۰۲۷ ـ احتیاط مستحب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع فطره ندهند، مگر اینکه به فقرایی که جمع شده‌اند نرسد، ولی اگر بیشتر بدهند هیچ اشکال ندارد.

مسأله ۲۰۲۸ ـ اگر از جنسی که قیمتش دو برابر قیمت معمولی آن است، مثلاً از گندمی که قیمت آن دو برابر قیمت گندم معمولی است، نصف صاع بدهد کافی نیست، بلکه اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد کافی نیست.

مسأله ۲۰۲۹ ـ انسان نمی‌تواند نصف صاع را از یک جنس مثلاً گندم، و نصف دیگر آن را از جنسی دیگر، مثلاً جو بدهد، بلکه اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد کافی نیست.

مسأله ۲۰۳۰ ـ مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان و همسایگان فقیر خود را بر دیگران مقدّم دارد، و سزاوار است که اهل علم و دین و فضل را به دیگران نیز مقدم دارد.

مسأله ۲۰۳۱ ـ اگر انسان به خیال اینکه کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، چنانچه مالی را که او داده از بین نرفته باشد، باید پس بگیرد و به مستحق بدهد، و اگر نتواند بگیرد، باید از مال خودش عوض فطره را بدهد، و اگر از بین رفته باشد، در صورتی که گیرنده فطره میدانسته آنچه را که گرفته فطره است، باید عوض آن را بدهد، و اگر نمیدانسته، دادن عوض بر او واجب نیست، و انسان باید عوض فطره را بدهد.

مسأله ۲۰۳۲ ـ اگر کسی بگوید فقیرم، نمیشود به او فطره داد، مگر آنکه از گفته او اطمینان پیدا شود، یا انسان بداند که قبلاً فقیر بوده است.

مسائل متفرقه زکات فطره

مسأله ۲۰۳۳ ـ انسان باید زکات فطره را به قصد قربت ـ یعنی برای تذلل در پیشگاه خداوند عالم ـ بدهد و موقعی که آن را میدهد نیت دادن فطره نماید.

مسأله ۲۰۳۴ ـ اگر پیش از ماه رمضان فطره را بدهد صحیح نیست، و بهتر آن است که در ماه رمضان هم فطره را ندهد، ولی اگر پیش از رمضان به فقیر قرض بدهد و بعد از آنکه فطره بر او واجب شد، طلب خود را بابت فطره حساب کند مانعی ندارد.

مسأله ۲۰۳۵ ـ گندم یا چیز دیگری را که برای فطره میدهد باید به جنس دیگر، یا خاک مخلوط نباشد، و چنانچه مخلوط باشد، اگر خالص آن به یک صاع برسد، و بدون جدا کردن قابل‌استفاده باشد، یا جدا کردن آن زحمت فوق‌العاده نداشته باشد، یا آنچه مخلوط شده به‌قدری کم باشد که قابل‌اعتنا نباشد، اشکال ندارد.

مسأله ۲۰۳۶ ـ اگر فطره را از چیز معیوب بدهد ـ بنا بر احتیاط واجب ـ کافی نیست.

مسأله ۲۰۳۷ ـ کسی که فطره چند نفر را میدهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد، مثلاً اگر فطره بعضی را گندم، و فطره بعض دیگر را جو بدهد، کافی است.

مسأله ۲۰۳۸ ـ کسی که نماز عید فطر میخواند ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید فطره را پیش از نماز عید بدهد، ولی اگر نماز عید نمیخواند، می‌تواند دادن فطره را تا ظهر تأخیر بیندازد.

مسأله ۲۰۳۹ ـ اگر به نیت فطره مقداری از مال خود را کنار بگذارد و تا ظهر روز عید به مستحق ندهد، هر وقت آن را میدهد نیت فطره نماید، و تأخیر اگر برای غرض عقلائی باشد اشکال ندارد.

مسأله ۲۰۴۰ ـ اگر تا ظهر روز عید، فطره را ندهد و کنار هم نگذارد، بعداً ـ بنا بر احتیاط واجب ـ بدون اینکه نیت ادا و قضا کند فطره را بدهد.

مسأله ۲۰۴۱ ـ اگر فطره را کنار بگذارد، نمی‌تواند آن را برای خودش بردارد و مالی دیگر را برای فطره بگذارد.

مسأله ۲۰۴۲ ـ اگر انسان مالی داشته باشد که قیمتش از فطره بیشتر است، چنانچه فطره را ندهد و نیت کند که مقداری از آن مال برای فطره باشد ـ بنا بر احتیاط واجب ـ کافی نیست.

مسأله ۲۰۴۳ ـ اگر مالی را که برای فطره کنار گذاشته از بین برود، چنانچه دسترسی به فقیر داشته و دادن فطره را تأخیر انداخته، یا در نگهداری آن کوتاهی کرده، باید عوض آن را بدهد، و اگر دسترسی به فقیر نداشته و در نگهداری آن کوتاهی نکرده، ضامن نیست.

مسأله ۲۰۴۴ ـ اگر در محل خودش مستحق پیدا شود، احتیاط واجب آن است که فطره را به‌جای دیگر نبرد، ولی اگر برد و به مستحق رساند کافی است، و اگر به‌جای دیگر ببرد و تلف شود، باید عوض آن را بدهد

کسانی که روزه نمی‌گیرند چه حکمی دارند؟

رمضان بر تمام کسانی که به حد بلوغ رسیده  و سایر شرایط تکلیف را دارند، واجب است. در این میان تکلیف روزه از عهده کسانی که به علت پیری یا بیماری و یا شیر دادن و مانند آن روزه گرفتن برای آنان مشقت  و یا ضرر داشته باشد، برداشته شده است. 

در قرآن مجید هم هنگامی که از وجوب روزه سخن گفته است، به افرادی که از انجام این تکلیف در ماه رمضان مستثنا شده اند، اشاره شده است. البته برخی از کسانی که روزه بر آنان واجب نیست،کسانی هستند که به طور دائم واجب نیست و عده ای نیز تنها روزه گرفتن در ماه رمضان بر آنان واجب نیست مانند مسافران در ماه رمضان به شرطی که شغل آنان هم رانندگی نباشد یا دائم السفر نباشند.

 این دسته از افراد باید پس از اتمام سفر، روزه خود را قضا کنند اما گروهی به علت پیری یا بیماری همیشگی تکلیف روزه از آنان به طور دائم برداشته  شده است. قرآن درباره این دسته از افراد که روزه از آنان برداشته شده است، می فرماید: «فمن کان منکم مریضا او علی سفر فعدة  من ایام اخر و علی الذین یطیقونه فدیة طعام مسکین» پس هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد، شماری از روزهای دیگر (روزه بگیرد) و بر کسانی که روزه برای آنان طاقت فرساست، فدیه ای واجب است که (آن) غذای یک بینواست. (بقره ۱۸۴)

همین موارد استثنا سبب شده است تا پاره ای پرسش و شبهه برای چنین اشخاصی مطرح شود. در زیر پاسخ چند تن از مراجع تقلید به سوال های این دسته از افراد گردآوری شده است که از نظر شما می گذرد.

استفتا از آیت ا... مکارم شیرازی کسی که به علت ناتوانی جسمی نمی تواند روزه بگیرد 

سوال: بنده جوانی هستم ۲۱ ساله که از لحاظ بدنی لاغر اندام هستم و دانشجوی کامپیوتر هستم در ماه مبارک بنده به گونه ای ضعیف می شوم که توانایی هیچ گونه کاری را ندارم.

وزن من ۵۴ کیلو است و به نظر خودم اگر روزه بگیرم از لحاظ بدنی ضعیف می شوم و بر روی درسم تاثیر بدی می گذارد (درس من آبرو و آینده من را رقم می زند) از شما درخواست می کنم که باتوجه به مشکلاتم مرا دراین مهم راهنمایی فرمایید.

پاسخ: اگر با این حال روزه گرفتن موجب بیماری و یا مشکلات جسمانی خواهد بود روزه بر شما واجب نیست و اگر تا سال آینده نیز همین وضع ادامه یابد قضا هم لازم نمی باشد و برای هر روز یک فقیر را باید سیر کنید.

کسانی که قدرت گرفتن روزه ندارند 

سوال: زنی هستم ۶۳ ساله که شش بچه به دنیا آورده ام، در دوران حاملگی و شیرخوارگی بچه هایم (حدود ۱۲ سال) نتوانسته ام روزه بگیرم، پس از آن نیز تاکنون هروقت خواسته ام روزه بگیرم دچار خونریزی معده شده ام و با توصیه پزشکان روزه نگرفته ام، حال تکلیف روزه های بنده چیست؟

پاسخ: درحال حاضر شما مکلف به روزه نیستید و احتیاط آن است که اگر قدرت دارید برای هر روز به اندازه یک مد طعام (۷۵۰ گرم گندم) به شخص مستحق بدهید، همچنین برای ایام گذشته که روزه نگرفته اید و تا سال بعد هم توانایی بر روزه نداشته اید.

روزه دختری که تازه به سن تکلیف رسیده 

سوال: دختری به سن بلوغ رسیده است؛ ولی به واسطه ضعف جسمی توان روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان را ندارد و بعد از ماه رمضان هم تا سال بعد نمی تواند قضا کند، حکمش چیست؟

پاسخ: باید کفاره مد طعام را بدهد؛ یعنی برای هر روز معادل ۷۵۰ گرم گندم و مانند آن به فقیر بدهد و قضای این روزه ها بر او واجب نیست.

ساقط شدن روزه از بعضی بیماران قطع نخاعی 

سوال: بعضی از برادران قطع نخاعی، به دستور پزشک باید هرچند ساعت مقداری مایعات بنوشند، وظیفه آنان برای روزه چیست؟

پاسخ: روزه از آن ها ساقط است و به جای آن، در صورتی که قدرت مالی داشته باشند، برای هر روز یک مد طعام کفاره می دهند.

روزه معتادین 

سوال: فردی معتاد به تریاک است و نمی تواند ترک کند، به همین علت، نه به صورت ادا و نه به صورت قضا، توان روزه گرفتن را ندارد، آیا این فرد حکم مریض را دارد؟ یا این که باید کفاره بدهد؟

پاسخ: احتیاط آن است که از چیزهای دیگر، درصورت توانایی، روزه بگیرد و برای هر روز یک مد طعام کفاره بدهد.

روزه برای مادرانی که فرزند شیرخوار دارند 

سوال: آیا بر مادری که بچه شیر می دهد، روزه واجب است؟
پاسخ: زنانی که بچه شیر می دهند خواه مادر بچه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آن ها و ناراحتی بچه می شود روزه بر آن ها واجب نیست، ولی برای هر روز کفاره (یک مد طعام) واجب است، بعدا نیز باید روزه را قضا کنند، اما اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد کفاره لازم نیست، ولی بعدا روزه هایی را که نگرفته اند قضا کنند.

احتمال هشتاد درصدی ضرر برای روزه دار 

سوال: در بعضی موارد، پزشکان درمورد بیماران چنین اظهارنظر می کنند: «روزه برای این فرد ۸۰ درصد مضر است» و منظورشان این است که طبق آمار علمی ۸۰ درصد افرادی که با این بیماری روزه می گیرند دچار ضرر شده اند. درصورتی که این اظهارنظر برای انسان یقین آور باشد، ولی وضعیت خود را از نظر تطبیق آمار بر خودش نداند حکم روزه او چیست؟

پاسخ: چنین آمارهایی درصورتی که از اطبای متعهد شنیده شود طبعا موجب خوف ضرر می شود، و روزه با آن واجب نیست . 

توصیه پزشک به ترک روزه 

سوال: در برخی بیماری ها مثل نارسایی کلیه با اطمینان می توان به بیمار توصیه کرد که روزه نگیرد! اما در خیلی از موارد به علت شکی که در اصل بیماری و یا چگونگی تاثیر روزه بر آن وجود دارد یا به علت عدم وجود تحقیقات و نتایج لازم درمورد اثرات روزه بر بسیاری بیماری ها و به خاطر عدم امکان تعیین نقش روزه بر بیماری، پزشک واقعا نمی داند روزه را به بیمار توصیه کند یا خیر، دراین صورت وظیفه پزشک چیست؟ آیا پزشک درصورت توصیه یا عدم توصیه به روزه مسئول است؟

پاسخ: این مسئله دو صورت دارد: گاه برای طبیب خوف ضرر حاصل می شود؛ یعنی احتمال قابل توجهی نسبت به زیان داشتن روزه برای او حاصل می شود دراین جا می تواند همان را به بیمار منتقل کند، اگر بیمار از قول طبیب خوف ضرر پیدا کند روزه را ترک می کند. صورت دوم آن است که احتمال ضعیف و کم رنگی باشد، دراین جا نمی تواند به بیمار توصیه ترک روزه کند.

حد پیری برای روزه نگرفتن 

سوال: در مسئله ۱۴۵۰ توضیح المسائل فرموده اید: «مرد و زن پیر که روزه گرفتن برای آن ها مشکل است می توانند روزه را ترک کنند» لطفا معیار و میزان پیری را معین فرمایید.

پاسخ: میزان پیری موکول به عرف است؛ یعنی توده مردم به چنین کسی پیرمرد یا پیرزن اطلاق کنند.

استفتا از آیت ا... وحید خراسانی 

آیت ا... وحید خراسانی هم به چند استفتا در این باره پاسخ داده است.

روزه گرفتن در صورتی که دکتر نهی کند 

سوال: اگر دکتر به شخصی بگوید روزه برای او ضرر دارد و او را از روزه منع کند تکلیف آن چیست؟ آیا باید طبق گفته دکتر عمل کند؟

پاسخ: اگر از گفته دکتر گمان به ضرر یا خوف برای او حاصل شود واجب است که روزه نگیرد و همچنین اگر دکتر حاذق بود و مورد اطمینان و وثوق او باشد و این شخص اطمینان به خطای دکتر نداشته باشد باز هم نباید روزه بگیرد و در غیر این دو صورت روزه بر او واجب است.

خوف ضرر درموردی که دکتر بگوید ضرر ندارد 

سوال: اگر دکتر بگوید که روزه گرفتن برای شما ضرر ندارد، ولی ما می ترسیم که روزه برایمان ضرر داشته باشد می توانیم روزه بگیریم؟

پاسخ: در فرض مذکور روزه گرفتن جایز نیست.

روزه زن حامله 

سوال: تکلیف زنی که زاییدن او نزدیک است و روزه برای حمل او یا برای خودش ضرر دارد چیست؟

پاسخ: در فرض مذکور روزه او صحیح نیست و بعدا باید روزه خود را قضا کند و در موردی که روزه برای حمل او ضرر داشته باشد علاوه بر قضا باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و احتیاط مستحب این است که درصورتی هم که روزه برای خودش ضرر دارد، یک مد طعام به فقیر بدهد.

روزه زنی که بچه شیر می دهد 

سوال: آیا زنی که بچه شیر می دهد می تواند روزه بگیرد؟

پاسخ: اگر شیر او کم باشد و روزه برای بچه یا برای خودش ضرر داشته باشد، جایز نیست روزه بگیرد. بلکه باید بعدا قضای آن را به جا آورد و این حکم در صورتی است که شیر خوردن این بچه از راه دیگری میسر نباشد و اگر میسر باشد واجب است آن زن روزه بگیرد و در صورتی که روزه برای بچه اش ضرر داشته باشد علاوه بر قضا باید فدیه هم بپردازد و فدیه آن برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و احتیاط مستحب این است که در صورتی هم که روزه برای خودش ضرر داشته باشد، برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.

فتوای آیت ا... نوری همدانی 

آیت ا... نوری همدانی هم در رساله خود افرادی را که روزه بر آن ها واجب نیست این گونه توضیح داده است: (مسئله ۱۷۲۲) کسی که به واسطه پیری نمی تواند روزه بگیرد، یا برای او مشقت دارد، روزه بر او واجب نیست. ولی درصورت دوم باید برای هر روز یک مد که تقریبا ده سیر است گندم یا جو و مانند این ها به فقیر بدهد.(مسئله ۱۷۲۳) کسی که به واسطه پیری روزه نگرفته ، اگر بعد از ماه رمضان بتواند روزه بگیرد، بنا بر احتیاط مستحب باید قضای روزه هایی را که نگرفته به جا آورد.

(مسئله ۱۷۲۴) اگر انسان مرضی دارد که زیاد تشنه می شود و نمی تواند تشنگی را تحمل کند، یا برای او مشقت دارد، روزه بر او واجب نیست. ولی درصورت دوم باید برای هر روزه یک مد گندم یا جو و مانند این ها به فقیر دهد و احتیاط واجب آن است که بیشتر از مقداری که ناچار است آب نیاشامد و چنانچه بعد بتواند روزه بگیرد، بنابر احتیاط مستحب باید روزه هایی که نگرفته قضا کند.

(مسئله ۱۷۲۵) زنی که زائیدن او نزدیک است و روزه برای حملش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد طعام یعنی گندم یا جو و مانند این ها به فقیر بدهد و نیز اگر روزه برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و بنابر احتیاط واجب باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزه هایی را که نگرفته باید قضا کند.

(مسئله ۱۷۲۶) زنی که بچه شیر می دهد و شیر او کم است چه مادر بچه، یا دایه او باشد، یا بی اجرت شیر می دهد، اگر روزه برای بچه ای که شیر می دهد ضرر دارد روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد طعام یعنی گندم یا جو و مانند این ها به فقیر دهد و نیز اگر برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و بنا بر احتیاط واجب باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و در هر دوصورت روزه هایی را که نگرفته باید قضا کند و اگر کسی پیدا شود که بی اجرت بچه را شیر دهد، یا برای شیر دادن بچه از پدر یا مادر بچه یا از کس دیگری که اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، احتیاط واجب آن است که بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.

استفتا از آیت ا... سیستانی 

آیت ا... سیستانی هم به پاسخ جمعی از مقلدان خود درباره کسانی که به خاطر بیماری نمی توانند روزه بگیرند، پاسخ داده  است. متن این استفتائات به این شرح است:

سوال: جوانی هستم ۱۷ ساله که درجه چشمانم روی هم بالای ۱۱ است. آیا روزه گرفتن بر من واجب است؟

پاسخ: اگر ترس ضرر یا شدت مرض باشد واجب نیست. 

سوال:کسی که بیمار است و بیماری او دائمی است و هرگز نمی تواند روزه بگیرد آیا کفاره بر او تعلق می گیرد؟

پاسخ: باید برای هر روز یک مد (۷۵۰ گرم تقریبا) طعام یعنی گندم یا جو یا نان و مانند این ها به فقیر بدهد.

سوال: برای معالجه به دکتر مراجعه کردم، قرص تجویز کرد. حالا این قرص ها را باید موقع افطار بخورم؟ یا می توانم در وقتش (وقتی که روزه ام) بخورم و دیگر چیزی نخورم؟

پاسخ: اگر ضرری مترتب نمی شود وقت افطار بخورید و اگر در روز خوردید روزه شما باطل می شود.

سوال: پدری دارم که حدود چهار سال است که در اثر سکته مغزی یک سمت ایشان فلج شده و بر روی صندلی چرخدار نشسته است و همچنین نمی تواند روزه بگیرد، تکلیف ایشان چیست؟ آیا باید در ماه رمضان طعام داد یا خیر؟

پاسخ: باید برای هر یک روز ۷۵۰ گرم گندم یا آرد به عنوان فدیه به فقیر بدهد.

سوال: حکم استفاده از اسپری آسم برای فرد روزه دار چیست؟ (استفاده طبق دستور پزشک است)

پاسخ: اگر گازی باشد که وارد ریه می شود مبطل نیست و اگر موادی از آن وارد معده می شود مبطل است.

سوال: در ماه رمضان پس از یک روز روزه گرفتن خون ریزی لثه به وجود آمد، حکم آن چیست و آیا کفاره دارد و مقدار آن چقدر است؟

پاسخ: اگر خون در حال خواب و مانند آن بی اختیار داخل در حلق او می شود و نمی تواند جلوی آن را بگیرد اشکال ندارد و اگر جلوگیری از آن برای او حرج شدید دارد روزه اش باطل می شود، ولی گناه نکرده و بعدا قضا می کند اگر تا سال دیگر خوب شود والا برای هر روز ۷۵۰ گرم گندم به فقیر بدهد و اگر می تواند بدون حرج از آن جلوگیری کند ولی به علت جهل به مسئله این کار را نکند روزه اش باطل است، ولی گناه ندارد؛ مگر جاهل مقصر ملتفت باشد که احوط ادای کفاره است.

سوال: اگر زنی بیمار باشد و نتواند روزه بگیرد آیا کفاره روزه بر او واجب است؟

پاسخ: کفاره ندارد و اگر مرض او تا سال بعد ادامه داشت به احتیاط واجب برای هر روز ۷۵۰ گرم گندم به فقیر بدهد.

سوال: هر کسی که مریض باشد و چند سال پی در پی نتواند روزه بگیرد در صورتی که خوب شود چه حکمی دارد؟

پاسخ: اگر تا ماه رمضان بعدی خوب نشده باشد قضا ندارد و فقط برای هر یک روز ۷۵۰ گرم گندم به فقیر صدقه بدهد.

سوال: من ۲ سال است که به دلیل زایمان و شیر دادن طفل روزه نگرفتم. سال گذشته که بچه هنوز یک ساله نشده بود، سوال کردم درمورد روزه گفتند باید خودت بفهمی، می توانی یا نه حالا من سوال دارم که بچه ام هنوز شیر می خورد و ۲ سالش نشده و بعد از رمضان ۲ ساله می شود حکم روزه من چیست و سال های گذشته چطور و بچه  از سن ۶ ماهگی غذای کمکی می خورد؟

پاسخ: روزهایی که روزه نگرفته اید قضا کنید و علاوه بر قضا، برای هر یک روز که تا ماه رمضان بعدی قضا نکرده اید ۷۵۰ گرم طعام به فقیر صدقه بدهید.

مناجات رو مبارک رمضان دانلود کنید

https://hw17.asset.aparat.com/aparat-video/a64d426b24894b3502343c294d74ebf914931702-240p__22816.mp4

روزه داری در کشور های مختلف جهان به تعداد روز در مکه روزه بگیرید

حق نشر عکسINDONESIAIMAGES

Image captionعلمای مسلمان در مورد زمان افطار در سرزمین‌هایی که طول روز در آنها بیش از هجده ساعت است، اختلاف نظر دارند

همزمان با طولانی شدن روز در بعضی از کشورها اروپایی در ماه رمضان در سال‌های اخیر، برخی دانشمندان مسلمان ساکن این کشورها می‌گویند که دراز بودن روز، روزه گرفتن را برای بسیاری‌ها در کشورهای اروپایی که طول روز در آن بیش از هجده ساعت است، به شدت دشوار می‌سازد.

آنها خواستار آن شده‌اند که باید راه‌حل شرعی برای این مشکل سنجیده شود و ساعت‌های روزه‌داری دراین سرزمین‌ها کاهش یابد.

در مقابل برخی دیگر از دانشمندان مسلمان با این نظر موافق نیستند و گفته‌اند که یک مسلمان بالغ مکلف است که تمام روز روزه بگیرد، چه روز دراز باشد چه کوتاه.

مبنای استدلال طرفین چیست؟

قرآن تصریح می‌کند که زمان روزه از سحر تا اول شب یعنی غروب آفتاب است. در آیه شماره ۱۸۷ سوره‌ی بقره آمده است: "و بخورید و بنوشید، تا رشته سپید صبح، از رشته سیاه که همانا شب است، برای شما روشن شود. سپس روزه را تا شب، تکمیل کنید."

این آیه مبنای استدلال بسیاری از فقیهان مسلمان و مجامع فقهی بوده است، از جمله دارالافتای عربستان سعودی و شیخ حسنین مخلوف، از مفتیان اعظم سابق مصر. مطابق به این دیدگاه، مسلمانان در هرجایی که باشند باید تمام روز، چه ساعت‌های آن طولانی باشد چه کوتاه، روزه بگیرند.

پروفسور عبدالفتاح ادریس، استاد فقه تطبیقی در دانشگاه الازهر معتقد است که اینجا نص قرآن مطلق است و خالی از هر نوع قید مکانی. به بیان دیگر "ساکنان سرزمین‌هایی که آفتاب در آن طلوع می‌کند و شب و روز در آن شناخته می‌شود، به موجب حکم این آیه، ملزم و مکلف هستند که روزه را تا غروب آفتاب کامل کنند."

جمعی از فقیهان سنی و شیعه، از جمله شمار زیادی از فقیهان برجسته دانشگاه الازهر مانند مفتی کنونی و تعدادی از مفتیان سابق مصر که از دریچه مکتب فقهی غایت‌گرا یا فقه مقاصدی به روزه نگاه می‌کنند، این دیدگاه را به چالش گرفته‌ و به مکانی بودن حکم آیه بالا تاکید می‌کنند.

حق نشر عکس.

Image captionدارالافتاء مصر می‌گوید هدف تکلیف شرعی تحمیل مشقت بر انسان نیست

از اهل تسنن، شیخ محمد عبده، نخستین مفتی سرزمین مصر، شیخ محمود شلتوت، شیخ جاد‌الحق علی جاد‌الحق از شیوخ اسبق الازهر، شیخ نصر فرید واصل، مفتی اسبق مصر، علامه مصطفی زرقاء از سوریه، و از اهل تشیع، آیت الله ناصر مکارم شیرازی و آیت الله سید صادق حسینی شیرازی از مراجع برجسته تقلید شیعه و محسن کدیور، مجتهد و فقیه اصلاح طلب، از آن جمله هستند.

مبنای استدلال آنها، در کنار استنباط احکام از دیگر آیات قرآن و احادیث پیامبر و اصل فقهی استحسان، واقعیت‌های جغرافیایی جهان امروز است. بر اساس این دیدگاه، قرآن در آیه بالا ساکنان سرزمین‌های دارای شرایط اقلیمی مشابه را خطاب قرار داده است، نه مناطق دارای شرایط خاص اقلیمی. چرا که بر اساس آنچه علمای اصول فقه اهل تسنن می‌گویند، پدیده‌های کمیاب، حکم و قانون خاص خود را دارند.

محسن کدیور باور دارد که در آیه بالا یک بخش جغرافیایی مشخص مورد نظر است نه همه جا: "از ابتدا شارع حکم آغاز و پایان روزه را در حجاز و مناطق مشابه آن بیان کرده و در این آیه نظری به دیگر مناطق نداشته تا به اطلاق آن تمسک شود. این‌که حکم دیگر مناطق چیست به اجتهاد فقها بستگی دارد، و الا در آیه صریحا در این زمینه چیزی نیست. به عبارت دیگر آیات و روایات از این حیث در مقام بیان نیستند تا مقدمات حکمت برای انعقاد اطلاق تمام باشد."

سه‌دستگی کشورهای جهان

امروز کره‌ زمین را به لحاظ حکم نماز و روزه می‌توان به سه بخش جغرافیایی تقسیم کرد:

سرزمین‌هایی که بین مدار ۴۳ درجه‌‌ شمالی و جنوبی قرار دارند و طول روز و شب گاهی مساوی و در نهایت، طول یکی از هفده ساعت بیشتر نمی‌باشد. در مورد حکم نماز و روزه در این مناطق فقیهان اختلاف نظرعمده ندارند. هر انسان بالغ ساکن این بخش از کره زمین که عذر شرعی ندارد، مکلف است که روزه بگیرد. سرزمین‌هایی که بین مدار ۴۳ تا ۶۶ درجه شمالی و جنوبی موقعیت دارند. طول روز بین اردیبهشت تا مرداد (ثور تا اسد، مه تا آگوست) از هجده تا کمتر از بیست و چهار ساعت و طول شب از چند دقیقه تا شش ساعت می‌رسد.

مناطق قطبی که بالای مدار ۶۶ درجه‌ و ۳۳ دقیقه‌‌ شمالی و جنوبی هستند. این سرزمین ها چند ماه پی هم شب و چند ماه پی هم روز دارند.

در مورد حکم نماز و روزه در سرزمین‌های بخش سوم، فقیهان، دست کم اهل تسنن، تقریبا اتفاق نظر دارند که ساکنان آنها باید براساس مناطقی که شب و روز آن مشخص است روزه بگیرند. منتها برخی می‌گویند که مطابق به ساعت‌های روز مکه روزه بگیرند و بعضی دیگر معتقدند که بر اساس افق نزدیک‌ترین سرزمین معتدل روزه بگیرند.

حق نشر عکسGETTY

Image captionدر سنت پترزبورگ در شمال روسیه طول روز در ماه ژوئن تا ۲۲ ساعت هم می‌رسد

'رحمت در برابر مشقت'

اختلاف اصلی بر سر سرزمین‌های بخش دوم است که طول روز در آن از هجده تا کمتر از بیست و چهار ساعت می رسد و نزدیک به ۳۰٪ از خشکی‌های کره‌‌ زمین را تشکیل می‌دهند. کشورهای حوزه اسکاندیناوی، بریتانیا، آلمان، هلند، فرانسه و شمال روسیه، از جمله همین سرزمین‌ها هستند.

بسیاری‌ها در این کشورها می‌گویند که در چنین ساعات دراز روزه گرفتن بسیار دشوار خواهد بود، بخصوص برای افراد مسن.

دانشمندان مسلمانی که خواستار کاهش ساعت‌های روزه گرفتن در این کشورها هستند، به پایان آیه ١٨٥ سوره بقره که از آیه های صیام است، اشاره می‌کنند. این آیه تصریح می‌کند که "خداوند برای شما آسودگی می‌خواهد نه مشقت و عُسر." این به آن معناست که روزه برای بیش ازهجده ساعت برای انسان مشقت می‌آفریند و این مخالف حکمت الهی و خلاف مقاصد شارع است که برای بندگانش رحمت می‌خواهد و در تناقض کامل با اصل رفع حَرَج است که قرآن بر آن تصریح کرده است.

دارالافتای مصر در این زمینه می‌گوید: "روزه گرفتن برای بیش از هجده ساعت پی هم بر انسان دشوار است. کارشناسان گفته‌اند، دست برداشتن از خوردن و آشامیدن در این مدت، قطعا به بدن انسان آسیب می‌رساند و این نمی‌تواند هدف تکلیف شرعی باشد."

به نظر شیخ مصطفی زرقاء باید حکمت صیام تحقق یابد چون هم این برای عقل پذیرفتنی نیست که مثلا نمازهای روز یا شب را تنها بر نیم ساعت تقسیم کرد و هم این که، یک ساعت روزه گرفت و بیست و سه ساعت روز، روزه نگرفت.

ظاهرا او به چرخشی بودن زمان فرا رسیدن ماه رمضان در امتداد سالها مطابق به تقویم هجری قمری اشاره دارد. بر اساس این تقویم، که بر حرکت ماهتاب استوار است، ماه رمضان هرسال دستکم ده روز جلو می افتد و طول ساعت های روز وشب هم تغییر می کند. مثلا وقتی رمضان در زمستان فرا می رسد، در برخی شهرها در کشورهای نزدیک به قطب شمال، طول روز تنها یک ساعت می باشد و در نتیجه مدت روزه هم به شدت کوتاه می شود. بنابرین در هردو صورت باید توازن برقرار شود، چه روز بسیار دراز باشد و یا خیلی کوتاه.

راه حل دیدگاه سنتی برای رفع این حَرَج که دارالافتای عربستان سعودی از آن نمایندگی می‌کند، این است که اگر کسی به دلیل دراز بودن روز یا سن بالا، نتوانست روزه بگیرد و یا روزه گرفتن به مرگ می‌انجامد یا بیماری روزه‌دار را وخیم‌تر می‌کند، روزه خود را افطار کند و در ماه دیگری که توان داشت، قضای آن را به جا آورد.

اما دیدگاه مقابل این است که چنین راه حلی، از یک سو افراد مکلف در این سرزمین‌ها را از فیض و برکت روزه‌‌ ماه رمضان محروم می‌کند و از سوی دیگر در تناقض با حکم فرض بودن روزه است که مشمول همه سرزمین‌ها و همه مردم می‌شود.

'مکه؛ ملاک اوقات شرعی'

الازهر و دارالافتای مصر نماینده اصلی این دیدگاه بین علمای اهل سنت به شمار می‌روند. مطابق به این دیدگاه که به حدیثی از پیامبر که در آن از تقدیر اوقات نماز و روزه صحبت کرده، استناد می‌کند، باید در این سرزمین‌ها اوقات شرعی را تقدیر و قیاس کرد.

اما در مورد اینکه مطابق به ساعت‌های روز کدام شهر، ساکنان این سرزمین‌ها روزه بگیرند، نظر واحدی وجود ندارد. شماری گفته‌اند که مطابق به نزدیک‌ترین شهر به محل سکونت که روز آن کمتر از هجده ساعت است، روزه گرفته شود اما دیدگاه غالب این است که بر اساس ساعات روز مکه امساک و افطار شود.

بر اساس این دیدگاه، خداوند مکه را ام‌ّالقری (مادر شهرها) خوانده، نه تنها به خاطر اینکه قبله مسلمانان است بلکه مادر اصل است؛ هم در قبله و هم در تقدیر اوقات شرعی. وقتی اختلال در این اوقات به وجود آید، وقت مکه ملاک قرار گیرد و آنگونه که محسن کدیور نوشته "اولویت با مکه‌ مکرمه است به دلیل اتحاد فعل مکلفین. هیچ شهر دیگری خصوصیت مورد قبول واقع شدن توسط همه مسلمانان را ندارد. اگرچه اگر کسی روز شهر دیگری را هم ملاک قرار داد روزه‌اش مقبول است."

بر این اساس مسلمانان در این سرزمین‌ها روزه‌ خود را در فجر به وقت محل آغاز کنند و بر اساس ساعت‌های مکه در همان روز، روزه‌ خود را تکمیل کنند. مثلا اگر صبح در سرزمین‌شان ساعت ۳ شروع می‌شود و مردم مکه چهارده ساعت روزه می‌گیرند، مسلمانان هم در این سرزمین‌ها می‌توانند ساعت پنج بعد از ظهر یعنی پس از چهارده ساعت روزه خود را افطار کنند، حتی اگر آفتاب در آسمان دیده شود.

شیخ مصطفی زرقاء در پاسخ به این اشکال که وقتی آفتاب غروب نکرده باشد، مردم این سرزمین‌ها به کدام دلیل می‌توانند افطار کنند،‌ نوشته است: "بر اساس همان دلیلی که دیدگاه مقابل به ساکنان سرزمین‌های قطبی که شش ماه روز دارند و شش ماه شب، جواز می‌دهد که می‌توانند افطار کنند در حالیکه روزشان دوام دارد و آفتاب در آسمان است."

آنچه از دید او مهم است،‌ مراعات مقاصد شرع در توزیع اوقات نماز و روزه است، به گونه‌ای که عُسرِ بالاتر از توان انسان پیش نیاید و مقصود شرعی بدون کم و کاست، تحقق یابد.

روزه داری در کدام کشور ها طولانی هست؟

روزه‌داری در کدام کشورها طولانی‌تر است؟

در نیمکره شمالی، فاصله بین طلوع و غروب آفتاب نسبت به نیمکره جنوبی بیشتر است چون در نیمکره جنوبی پائییز و در نیمکره شمالی بهار است.

همین مسئله باعث شده که طول روزه داری در کشورهایی که به قطب شمال نزدیک‌ترند بیش از ۱۷ ساعت باشد. برای نمونه در گرینلند طول روزه داری نزدیک به ۲۰ ساعت است. در مقابل در استرالیا، طول روزه داری کمتر از ۱۲ ساعت است. در مورد ایران و افغانستان طول روزه داری حدود ۱۵ ساعت است. در طول ماه رمضان، طول روز در نیمکره شمالی همچنان طولانی‌تر و در نیمکره جنوبی کوتاه‌تر خواهد شد.

احکام روزه برای دخترا پسران تازه به سن تکلیف رسیده وبه سن بلوغ رسیده

سن بلوغ زن 9 نه سال در رساله ذکر شده است و تکلیف بر او واجب است در حالیکه دختر این قدر کوچک است که اگر روزه بگیرد مریض می شود بلکه نمی تواند روزه بگیرد و علامت بلوغ دیگر هم ندارد، تکلیف ایشان چیست؟
ج: سن تکلیف دختران نه سال کامل قمری است و در عین حال قدرت شرط تکلیف است، آنچه قدرت انجامش را دارد باید انجام دهد و آنچه قدرتش را ندارد تکلیف ساقط است، مثلاً اگر قدرت گرفتن روزه ندارد نباید روزه بگیرد و هر وقت قدرت یافت قضا آن را بجا آورد ولی نماز و حجاب و امثال اینها را که قدرت دارد باید انجام دهد.

س: برای دختر بچه ها درسن 9 سالگی روزه گرفتن مشقت دارد آیا می‌توانند بخاطر ضعف و ناتوانی روزه نگیرند؟ آیا تکلیف آنان چیست؟
ج: در فرض سؤال اگر مشقت به عسر و حرج یا خوف عرفی مرض باشد می‌توانند افطارنمایند و بعد از زوال عذر قضاء‌آن را بجا آورند.

س: در شرع مقدّس اسلام که دختر در 9 سالگی بالغ می شود اگر روزه گرفتن برایش مشکل داشته باشد و افطار کند بعد، قضا لازم است یا خیر؟ 
ج: در فرض سؤال چنانچه قدرت و توانائی روزه گرفتن نداشته باشد یعنی در اثر گرفتن روزه ضعف غیر قابل تحمّل برای او پیش بیاید یا مریض شود و این حالت تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته باشد قضاء ندارد و فقط برای هر روز یک مدّ طعام (گندم یا جو) باید به فقیر غیر سیّد بعنوان کفّاره بدهد و دادن پول کافی نیست.

س: دخترى در سن 9 سالگى از روى نادانى روزه خود را در ماه رمضان افطار مى نماید آیا کفّاره تعلق مى گیرد؟
ج: در فرض سؤال چنانچه 9 سال قمرى را تمام کرده و توانایى روزه گرفتن را دارد و با اینکه مى داند روزه خوردن براى او حرام شده است، روزه را مى خورد کفّاره دارد هرچند نداند که روزه خوردن علاوه بر حرمت کفّاره هم دارد.

س: اگر به گمان این که بلوغ پسر، پانزده سال شمسی است ماه رمضان را روزه نگرفت و بعداً معلوم شد که قبل از رمضان پانزده سال قمری اش تمام بوده، حکم قضا و کفّارۀ او چیست؟ 
ج: در مورد سؤال باید روزه هائی که نگرفته قضا کند و امّا نسبت به کفّاره چنانچه جـاهل مـقصّر بـوده یعنی قبل از ماه رمضان و یا در ایّام رمضان احتمال می داده که شاید سال قمری ملاک تکلیف باشد و سؤال نکرده و روزه را خورده کفّاره عمد هم دارد و اگر احتمال نمی داده کفّاره ندارد.

س: خیلی اتّفاق می افتد که جوانهای مکلّف به روزه، در دوران اولین سنّ بلوغ (15 سالگی در پسر و 9 سالگی در دختر) ‌روزه را یا به خاطر کوتاهی فکر و یا به اجبار والدین، ترک می کنند آیا بر آنها فقط قضا لازم است یا کفّاره هم واجب است؟
ج: در مورد سؤال اگر متمکّن از روزه گرفتن بوده اند و عالم به حکم هم بوده اند و یا جاهل مقصّر بوده اند بنحوی که در جواب قبل گفته شد قضا و کفاره هم دارد و الّا فقط قضا دارد.

س: بنده شش سال است که به سن تکلیف رسیده ام یعنى 6 ماه رمضان بر من گذشته که مى بایست روزه مى گرفتم، چهار سال اخیر را روزه گرفته ام تماماً، 2 سال ابتدائى را نمى دانستم که به تکلیف رسیده ام، بعدها فهمیدم که قبل از 15 سالگى مکلّف بوده ام از اینرو بعضى از روزهاى این دو ماه مبارک رمضان را روزه گرفته و بعضى دیگر را که حدوداً از هر دو ماه مبارک 30 روز مى شود روزه نگرفته ام تکلیف بنده در برابر قضاى این روزه ها چیست؟
ج: در فرض سؤال روزه هاى فوت شده را قضا نمائید، و براى هر کدام یک مدّ طعام کفّاره بدهید و اگر التفات بوجوب صوم نداشته اید و غافل از سؤال کردن بوده اید کفّاره عمد واجب نیست.

س: نمى دانم چند ساله بودم شک دارم حدود 14 الى 15 سالگى نماز نخوانده ام عمداً و روزه خوارى هم کرده ام بفرمائید چه حکمى دارد وظیفه من در قبال این اعمال انجام نشده چیست؟

ج: هر مقدار از نماز و روزه خود را که یقین دارید در حال بلوغ ترک کرده اید باید قضا نمائید و براى تأخیر قضاى روزه کفّاره غیر عمد باید بدهید و چنانچه افطار روزه بدون عذر و عمدى بوده باید براى هر روز کفّاره عمد هم بدهید.

چرا باید در ماه مبارک رمضان روزه گرفت؟علت و دلیل روزه گرفتن چیست؟

را روزه بگیریم؟ علت و دلیل روزه گرفتن چیست؟؟ 

سیدمهدی اسعدی خوب

گر تو این انبان از نان خالی کنی پر زگوهرهای اجلالی کنی

چند خوردی چرب و شیرین از طعام چند روزی امتحان کن در صیام (مولوی)

در این عصری که تفکر و مکاتب مادی ماتریالیستی با اندیشه علمی به دنبال پاسخ به همه سوالات و تبیین عقلی همه امور سر برآوردند، نسل جوان ما هم دنبال پاسخ دلیل اعمال و اعتقادات دینی خود می¬باشد. همه ما علت فریضه روزه را می¬دانیم چون خداوند به طور صریح در قرآن دستور به گرفتن روزه داده است (سوره بقره در آیات 183 و 185)، اما آنچه امروزه مورد سوال ذهن جستوگر و علمی نسل امروز می¬باشد، یافتن دلیل می¬باشد. دین اغلب مردم جهان از نوع عللی است، تا دلیلی. در این گفتار مجال نیست که به تفاوت علت و دلیل بپردازیم و روشن گردد که علت فرق دارد تا دلیل و یکی از عوامل فرو نهادن برخی از احکام و اعمال دینی هم اقامه نکردن دلیل و اکتفا کردن به علل می¬باشد. شاید با یک مثال ساده بتوان موضوع را باز نمود. اگر کسی از مسلمانان بپرسد برای چه روزه می¬گیرید نماز می¬خوانید یا حج می¬روید، اغلب پاسخ خواهند داد که چون خداوند فرمود و پیامبر تاکید کرد و در دین اسلام دستور به گرفتن روزه واجب گردید، این پاسخ¬ها علل موضوع می¬باشند (تقلید و تبعیت از امری که خودمان با عقل و منطق و استدلال انتخاب نکرده باشیم)، ولی دلیل نمی¬شوند که اصلا برای چه روزه می¬گیریم و می-بینیم که نسل جدید بیشتر به دنبال دلیل می¬گردد که چرا خداوند یا پیامبر اینقدر بر نماز یا روزه تأکید نمودند. دلیل با عقل و منطق و استدلال سر وکار دارد و دلالت بر پذیرش امری دارد که با ادله و استدلال منطقی بنا شده باشد. خوراک عقل، دلیل است. ویروس علت بیماری است، اما دلیل آن نمی¬شود. حال برای روزه گرفتن باید دلیل اقامه کرد تا عقل را قانع کند. به طور خلاصه دینی که از نوع عللی است چندان ارزشی ندارد، ولی دینی که همراه با دلیل باشد، از نوع معرفت-اندیشانه است.

در این مقاله دنبال پاسخ به دو سوال هستیم؟

1. آیا روزه واجب است و در سایر ادیان هم بوده است، چون اگر روزه امری نیکو و خیر است باید در سایر ادیان هم خداوند به انجام آن دستور می¬داد.

2. چرا باید روزه بگیریم و فواید روزه چیست؟؟

در قرآن کریم در سوره بقره در آیات 183 و 185 که در مدینه نازل شد، به امر روزه تأکید دارد و خداوند می¬فرماید روزه را برای پرهیزکاری واجب کردیم و بر امت¬های گذشته هم واجب کردیم.

یا ایّهاالذّین آمنوا کتب علیکم الصّیام کما کتب على الذّین من قبلکم لعلّکم تتّقون. (183) ایاما معدودات فمن کان منکم مریضا او على سفر فعدّة من ایّام اخر و على الذّین یطیقونه فدیة طعام مسکین فمن تطوّع خیرا فهو خیر له و ان تصوموا خیرلکم ان کنتم تعلمون . (184) شهر رمضان الّذى انزل فیه القرآن هدى للنّاس و بیّنات من الهدى و الفرقان فمن شهد منکم الشّهر فلیصمه و من کان مریضا او على سفر فعدّة من ایّام اخر یرید اللّه بکم الیسر و لا یرید بکم العسر ولتکملوا العدّة و لتکبّروا اللّه على ما هدئکم و لعلّکم تشکرون(185، سوره بقره)

«اى کسانى که ایمان آورده اید روزه بر شما واجب شده همانطور که براقوام قبل از شما واجب شده بود شاید با تقوا شوید (183). و این روزهائى چند است پس هر کس از شما مریض و یا مسافر باشد باید ایامى دیگر بجاى آن بگیرید و اما کسانى که به هیچ وجه نمى توانند روزه بگیرند عوض روزه براى هر روز یک مسکین طعام دهند و اگر کسى عمل خیرى را داوطلبانه انجام دهد برایش بهتر است و اینکه روزه بگیرید برایتان خیر است اگر بناى عمل کردن دارید.(184 (و آن ایام کوتاه ماه رمضان است که قرآن در آن نازل شده تا هدایت مردم و بیاناتى از هدایت و جدا سازنده حق از باطل باشد پس هر کس این ماه را درک کرد باید روزه¬اش بگیرد و هر کس مریض و یا مسافر باشدبجاى آن چند روزى از ماه¬هاى دیگر بگیرد خدا براى شما آسانى و سهولت را خواسته و دشوارى نخواسته و منظور اینست که عده سى روزه ماه را تکمیل کرده باشید و خدا را در برابر اینکه هدایتتان کرد تکبیر گفته و شاید شکرگزارى کرده باشید (185).» 

بنابراین فریضه روزه بعد از هجرت و استقرار مسلمین در شهر مدینه و تشکیل امت واجب می¬گردد و خداوند می¬فرماید که در امت¬های پیشین هم روزه وجود داشته است، اگرچه شکل و قانون آن فرق داشت. خود پیامبر اسلام قبل از بعثت به رسالت پیامبری در ماه رمضان به غار حرا می-رفتند و حتی قرآن در همین ماه بر پیامبر نازل گردید.

از این آیات می¬توان نتیجه گرفت که روزه فریضه¬ای فراجسمی و تنها برای سلامت جسم و درک فقرا و یک مساله اجتماعی نبوده، بلکه جنبه اصلاح و اثرات شخصی آن بیشتر نمایان می¬باشد و علامه طباباطبایی هم در تفسیر این آیات بر همین نکته تقوا و پرهیزکاری شخص تأکید دارد.

علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان در مورد این آیات چنین تفسیر می¬کند: مساله وجوب روزه بر مسلمانان را خاطرنشان کرد، بلافاصله فرمود: شما مسلمانان نباید از تشریع روزه وحشت کنید و آن را گران بشمارید، چون این حکم منحصر به شما نبوده ،

بلکه حکمى است که در امتهاى سابق نیز تشریع شده بود. (لعلکم تتّقون )، یعنى علاوه بر اینکه عمل به این دستور، همان فائده اى را دارد که شما به امید رسیدن به آن ایمان آوردید، و آن ، عبارت است از تقوا،

اگر فریضه روزه بر ما تأثیر نمی¬گذارد و به قول استاد مطهری و دکترشریعتی بعد از ماه رمضان تبدیل به همان شخص قبل از ماه رمضان می¬گردیم، مشکل از نفس و دورن ماست و اینکه معنای روزه را درک نکردیم و فکر کردیم روزه فقط منع از خودرن و آشامیدن می¬باشد و جسم را لاغر و نفس خود را پرورش دادیم. ابتدا باید معنای دقیق روزه را درک و سپس آگاهانه و با معنویت سراغ این تکالیف دینی رفت تا اثر این فرایض بر روح و روان و اخلاق و رفتار ما تجلی گردد.

حال چرا باید روزه بگیریم و فواید معنوی آن چیست؟

پیامبر بزرگ اسلام هر عمل و احکامی را در زمان خویش ارائه نمود آثار آن را در فرد و جامعه مشاهده می¬کرد و هیچکدام بدون دلیل و حکمتی نبودند. به عبارتی آثار آن عمل یا عبادت در فرد و جامعه متجلی می¬گردید. 

در باب اینکه چرا روزه و فواید آن چیست سخن زیاد گفته شد مثلا برای بهداشت جسم و کسب پاداش و درک حال فقرا 

و متأسفانه برخی مواقع سخنانی در باب آثار و علل و فواید فریضه روزه گفته می¬شود که بیشتر عوام¬پسند و سطحی¬نگر هستند و مانند اینکه روزه برای سلامتی جسم و معده و گردش خون و فلان قسمت بدن خوب است یا اینکه فلان باکتری را در معده می¬کشد، من منکر این عوامل نمی¬شوم، ولی رسالت پیامبران بیشتر برای احیای اخلاق و سعادت و کمال بشر می¬باشد و پیامبران بیشتر برای روح و اخلاق تلاش کردد، نه اینکه بیشتر مطلب علمی آورده باشند. به قول مولانا بیشتر دارو برای صفای روحی و دل آوردند، نه داروی برای جسم که می¬بینیم خود پیامبر(ص) هنگام بیماری پزشک می¬طلبد.

ما طبیبانیم شاگردان حق بحر قلزم دید ما را فانفلق

آن طبیبان، طبیعت دیگرند که به دل از راه نبضی بنگرند

در خود قرآن کریم در سوره توبه در آیه 103 هم خداوند می¬فرماید: ای پیامبر از مومنان صدقه بگیر تا بدان صدقات، 

نفوس آن را پاک و پاکیزه سازی (خذ من اموالهم صدقة تطهرهم و تزکیهم بها و صل علیهم ان صلواتک سکن لهم و الله سمیع علیم).

هم آیات قرآن و هم سخن بزرگانی مانند علامه طباطبایی و استادمطهری و مولوی عارف نامی جهان بیانگر این می¬باشد که روزه گرفتن بیشتر برای کمال آدمی، تقوا و پرهیزکاری و سلامت نفس می¬باشد تا سلامت جسم.

علامه طباطبایی در تفسیر آیات سوره بقره در باب روزه می¬فرماید: تقوا تنها از راه روزه و خوددارى از شهوات بدست مى¬آید، و نزدیک ترین راه و مؤثرترین رژیم معنوى و عمومى¬ترین آن بطوریکه همه مردم درهمه اعصار بتوانند از آن بهره¬مند شوند، و نیز هم اهل آخرت از آن رژیم سود ببرد، و هم شکم بارگان اهل دنیا، عبارت است از خوددارى از شهوتى که همه مردم در همه اعصار مبتلاى بدانند و آن عبارت است از شهوت شکم از خوردن و آشامیدن ، و شهوت جنسى که اگر مدتى از این سه چیز پرهیز کنند و این ورزش را تمرین نمایند، به تدریج نیروى خویشتن دارى از گناهان درآنان قوت مى گیرد و نیز به تدریج بر اراده خود مسلط مى¬شوند، آن وقت در برابر هرگناهى عنان اختیار از کف نمى¬دهند، و نیز در تقرب به خداى سبحان دچار سستى نمى¬گردند. 

استاد مطهری در کتاب انسان کامل اشاره می¬نمایند: برنامه ماه رمضان، این است که انسان های ناقص و معیوب خودشان را اصلاح و انسان¬های سالم هم خودشان را به کمال نزدیک کنند. برنامه ترقی روح است، وگرنه تحمل گرسنگی و تشنگی و بیخوابی هیچ نتیجه¬ای ندارد واگر آخر ماه هیچ تغییری نکند این تاثیری ندارد و بی¬خود است. ماه رمضان، ماه اصلاح است. بهره برخی از روزه، جز گرسنگی نیست. استاد مطهری ادامه می¬دهد: روزه این نیست که دهان خود را از غذای حلال ببندید، ولی دهان روح خود را بر غذای حرام باز کنید. دکتر علی شریعتی هم در کتاب "پدر، مادر ما متهمیم " به موضوع روزه جسمی نقد می¬گیرد و می¬گوید: روزه تو چیزی نیست جز تغییر وعده شام و نهار که من تغییر ندادم و فرق تو این است که بعد از یکماه تحمل گرسنگی وتشنگی بر می¬گردی به همان فردی که قبلا از ماه رمضان بودی. خداوند نه نیازی به شکرگذاری و نه به نماز و روزه ما دارد و نه از فرایض و عبادات ما، پاک و کامل می-گردد، بلکه این ما هستیم که هرچه تقرب پیدا کنیم، ظرف درونی خود را پاک می¬کنیم و از نور معنویت و معرفت الهی پر می¬نماییم. مولوی می-گوید:

ما نگردیم پاک از تسبیحشان پاک هم ایشان شوند و درفشان

آری، روزه فوایدی برای جسم هم دارد، اما هدف اصلی این اعمال تصفیه روح و روان آدمی و تقرب به باری تعالی می¬باشد:

البته لازم است یادآوری نمایم که گناه دین¬داران در انتشار و دفاع از دین، کمتر از بی¬دینان نیست، چون دین و احکام آن باید اثرات خود را در جامعه نشان دهند تا دل¬ها را بربایند و این نوع دینداری ما که همراه با اخلاقی زیستن و معنویت نباشد، موجب دین¬زدگی و زیرسوال بردن دین می¬شود. کسانی که تاریخ اسلام و سیره پیامر (ص) را مطالعه کردند با من هم¬سخن می¬باشند که اغلب اهل مکه و مدینه بدون اینکه درک درستی از کتاب قرآن داشته باشند، قرآن و دین را در رفتار پیامبر مشاهده کردند و عاشق دین اسلام گردیدند، به عبارتی قرآن در رفتار پیامبر و اصحابش متجلی گردید و خیلی از مشرکان شیفته رفتار و کردار پیامبر شدند، بنابراین افراد دیندار باید بتوانند آثار دین¬داری و روزه¬داری را در زندگی و کردار و رفتار خود متجلی نمایند و اهل عمل باشند. بنابراین اگر دینداری ما باعث حرکت و تحول و احیای اخلاق در ما نمی-شود، نباید اصول و احکام دین را زیرسئوال برد و بگوییم این احکام از اساس بی¬فایده می¬باشند و نماز و روزه خود را با مردان پاک و الهی و با معنویت قیاس گردانیم. 

تو قیاس از خود می¬گیری و لیک دور دور افتاده¬ای، بنگر تو نیک.

خودت را معیار قرار نده و فکر نکنید روزه همه مومنان این چنین می-باشد و فقط منع غذا و آب می¬باشد و تاثیری بر روح و روان فرد ندارد.

کار پاکان را قیاس از خود مگیر گرچه ماند در نبشتن، شیر و شیر

جمله عالم زین سبب گمراه شد کم کسی ز ابدال حق آگاه شد

هر دو (نوع) زنبور، خوردند از محل لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل

دو شخص نماز و روزه را انجام می¬دهند ولی ممکن است بین هر کدام از کفر تا ایمان فاصله باشد. دو نوع زنبور هم یک منبع تغذیه دارند ولی یکی نیش و دیگری عسل می¬شود.

اینکه ما با این تفکر و پیش فرضیات روزه بگیریم که برای بهداشت جسم فوایدی دارد و یک ماهی حال فقرا را درک نماییم، خیلی مژثر نیست. به قول مولانا شما همت بالا را در نظر بگیر، اهداف پایین¬تر خودش مرتفع می¬شود. مگر می¬شود نور الهی بر دل کسی بیتابد و یک مومن واقعی باشد و به فکر فقرا و جامعه مسلمین نباشد. هر که گندم بکارد، کاه هم خود به خود برداشت می¬کند. تو همت را بالا بگیر، اهداف پست و پایینتر خودش به دنبال می¬آید.

روزه بیشتر برای پروش روح و رهایی از نفس و مارها و عقرب¬های درونی است. یعنی باید این مار و عقرب¬های درون آدمی گرسنگی و تشنگی متحمل بشوند تا از بین بروند وگرنه روزه¬ای¬ که فقط جسم خود را درگیر آن نماییم و بهره معنوی نداشته باشد، هیچ اثری برای فرد و جامعه نخواهد داشت. به قول شاعر: تو گاو فربه حرصت به روزه قربان کن.

اهمیت روزه در طهارت روان و زنگارزدایی دل

بیشترین اثر روزه برای پاکی و طهارت روح و روان و صاف و صیقل شدن دل و رهایی از نفس و زنگارزدایی دل می¬باشد:

آینه ات دانی چرا غماز نیست زانکه زنگار از رخش ممتاز نیست

شما آینه را در نظر بگیرید. وقتی بر روی آینه زنگار می نشیند، نمی¬تواند به خوبی تصویر را منعکس کند. مولانا می گوید می¬دانی چراآینه دلت تصاویر را به خوبی منعکس نمی¬کند؟ به این دلیل که از رخ آینه¬ دل زنگارزدایی نکرده¬ای و بر آن صافی نزده¬ای؛ در نتیجه دلت کدر است و نمی¬تواند آنچه را بر او می-تابد، به خوبی منعکس کند. 

لیک صیقل کرده اند آن سینه ها پاک از آز و حرص و بخل و کینه ها

اهل صیقل رسته اند از بوی و رنگ هر دمی بینند خوبی بی درنگ

نقش و قشر علم را بگذاشتند رایت عین الیقین افراشتند

روزه گرفتن برای تهی شدن و سبک شدن برای پرواز می¬باشد، نه اینکه فقط جسم خود را عذاب دهیم و اگر شکم را از غذا محروم می¬کنیم باید آن را با نور معرفت خدایی روشن نماییم.

در روزه چو از طبع دیوی پاک شوی اندر پی پاکان به افلاک شوی

مولانا عارف بزرگ اسلامی معتقد است

تازمانی که در زمین بیگانه کار می¬کنی موفق نمی¬شوی. بیگانه همین تن خاکی توست که تمام غم و اندوه تو شده. تا زمانی که عزیزش میداری، جوهر جان تو عزیز نمی¬شود. زمین بیگانه یعنی تن شما، تا زمانی که تن خود را چرب و نرم میکنی و فربه میکنی و تن پروری می¬کنی، از نور معرفت خالی می مانی.

هرکه را باشد طمع، الکن شود با طمع کی چشم و دل روشن شود

تا هوا تازست، ایمان تازه نیست کین هوا جز قفل آن دروازه نیست

آمد رمضان و عید با ماست قفل آمد و آن کلید با ماست

بربست دهان و دیده بگشاد وان نور که دیده دید با ماست

کردیم ز روزه جان و دل پاک هر چند تن پلید با ماست (مولوی)

در پایان امید به کرم و رحمت خداوند داریم که در این ماه مبارک دل-های ما را صیقل بده و ما را از همه بندهای درونی و برونی که ما را از خویشتن واقعی خویش دور کرده¬اند، رها کند. 

تو مگو ما را بدان شه بار نیست با کریمان کارها دشوار نیست

جمله های زیبا در مورد ماه رمضان

 

خواجه عبدالله انصاری: روزه جوانمردان طریقت ‏به زبان اهل معرفت ‏بشنو و ثمره سر انجام آن بدان، چنانکه تو تن را به روزه داری، و از طعام و شراب باز داری، ایشان دل را به روزه دارند و از جمله مخلوقات باز دارند تو از بامداد تا شبانگاه روزه داری، ایشان از اول عمر تا به آخر روزه دارند.